Een aantal weken geleden was ik samen met Ynnovate collega’s Marieke & Puck aanwezig bij een college van A+O Fonds Gemeenten. De bijeenkomst stond in het teken van innovatie resultaten. Een paar maanden daarvoor waren zes heldhaftige gemeenten namelijk de uitdaging aangegaan. Zij gingen – op initiatief van A+O Fonds Gemeenten met behulp van de Ynnovate methode – op zoek naar innovatieve ideeën voor een uitdagend vraagstuk rondom de positie van jongeren in hun organisatie.
Zo’n zes maanden na de laatste bijeenkomst was het moment daar. De gemeenten presenteerden wat er van de bedachte ideeën in de praktijk terecht is gekomen. Het innovatietraject dat de deelnemende gemeenten doorliepen was identiek. In drie gezamenlijke bijeenkomsten zetten ze de eerste stappen van Ynnovate innovatieproces: probleemverkenning en –definitie, ideegeneratie, ideeselectie en de eerste ideeontwikkeling. Voor de laatste stap – realisatie – waren de gemeenten zelf aan zet. In de vorm van een experiment in de eigen organisatie zouden zij het bedachte idee gaan testen gedurende een periode van circa zes maanden.
Ynnovators begeleidden de ideeteams tijdens deze vijfde editie van 3-2-1-Co!
Innovatie succesratio
Hoeveel van de zes gemeenten kwamen er na het doorlopen van hetzelfde proces met een succesvol verhaal denk je? Bij wie was het experiment geslaagd? Geen? Eentje? Of misschien wel allemaal? Vanuit Ynnovate zeggen we altijd dat je enorm blij mag zijn als de helft van het aantal teams dat meedoet aan een innovatietraject daadwerkelijk een idee verder weet te brengen dan een papieren plan. Dat zijn onze ervaringen vanuit de praktijk van de afgelopen jaren. Gijs van Wulfen, auteur van onder andere het Innovatiedoolhof, schrijft dat het gemiddelde ontwikkelproces voor een nieuw product (van idee naar introductie) achttien maanden kost en dat van de zeven nieuw uitgewerkte productideeën uiteindelijk slechts één product succesvol op de markt komt. Tel uit je winst…
Van zeven nieuw uitgewerkte productideeën komt
uiteindelijk slechts één product succesvol op de markt
Hoe zat het met de succesratio van dit innovatietraject? Van de vier presentaties die werden gegeven (twee gemeenten waren niet aanwezig), waren er twee wat mij betreft een echt succesverhaal. Bij hen was het oorspronkelijke innovatieve idee verder ontwikkeld en verrijkt en uiteindelijk uitgevoerd op zodanige wijze dat de innovatiepotentie werd behouden. De andere twee gemeenten waren er wel mee aan de slag gegaan, maar daarbij was het karakter van het oorspronkelijke idee ondergesneeuwd in de complexe realiteit van de gemeentelijke organisatie. De innovativiteit was daardoor verdwenen of had niet de kans gekregen om tot bloei te komen.
Presentatie van de resultaten tijdens het college van A+O Fonds Gemeenten
De uitdaging bij realiseren
De eerste stappen van het innovatieproces zit je in een redelijk veilige omgeving. Het is een fase van nadenken, verkennen en creativiteit. En hoewel creatief denken en het loslaten van oude patronen enorm uitdagend kan zijn, hoeft er in deze fase nog niets veranderd te worden aan de werkelijkheid.
Innovatieve ideeën vragen om een compleet andere aanpak
en een andere manier van werken dan de organisatie gewend is
Pas wanneer je bij de realisatie aankomt, duik je in het diepe. Je maakt dan de stap van creativiteit naar innovatie. Innovatie betekent dat er iets moet gaan veranderen. Dat mensen dingen anders moeten gaan doen. En zeker als het gaat om het realiseren van innovatieve ideeën is dat erg uitdagend. Deze ideeën vragen namelijk bijna altijd om een compleet andere aanpak en een andere manier van werken dan de organisatie gewend is. Het idee is misschien duidelijk, maar of je het doel gaat bereiken en hoe je dat het beste kunt aanpakken, is onzeker.
Waarom realiseren zo lastig is
In ons boek Let’s Ynnovate! identificeren we een aantal redenen waarom het realiseren van innovatieve ideeën zo lastig is:
- We zijn bang om te falen: wanneer we met nieuwe ideeën aan de slag gaan, is de kans groot dat het niet lukt en dat risico mijden we liever
- We denken te groot: door plannenmakerij maken we ideeën snel groter dan in eerste instantie goed voor ons is. En hoe groter het idee, hoe complexer de uitvoering wordt
- We hebben het te druk: het realiseren van nieuwe ideeën kost veel tijd en energie. Je moet echt extra tijd vrij (kunnen) maken in je agenda om stappen te zetten
- We zitten te veel achter ons bureau: innoveren lukt niet vanachter de computer, je mailbox en/of je vergaderzaal, je moet fysiek anders gaan werken
- We zijn slecht in prioriteren: de waan van de dag heeft je snel te pakken, zeker als prioriteiten lastig zijn. Hoe en waar begin je met uitvoeren van een idee?
Lessen vanuit de praktijkverhalen
Bovenstaande redenen zijn vast herkenbaar in jouw organisatie of in je eigen werk. Wat ik zelf erg boeiend vond aan de bijeenkomst van A+O Fonds Gemeenten is dat je tussen de regels van de presentaties heen, ook andere factoren tegenkwam die het verschil maken tussen wel of niet succesvol een innovatief idee realiseren op organisatieniveau.
Hieronder de punten die mij het meeste opvielen:
(Gebrek aan) innovatief leiderschap
Het was duidelijk dat de rol van het management in de organisaties effect had gehad op het (wel of niet) succesvol kunnen realiseren van het idee. In de ene organisatie was het juist de directie die echt achter het idee van de eigen medewerkers ging staan, terwijl in de andere organisatie het idee direct na het presenteren ervan door de directie werd afgeschoten. Hier speelt ook een wisselwerking tussen de top en de medewerkers: een sterk team zal ook eerder een directie weten te overtuigen en daarmee dingen voor elkaar krijgen.
De ‘sticky’ probleemfase
Realisatie van ideeën vergt ook dat er een knoop wordt doorgehakt en dat het idee de volgende fase in kan. Twee organisaties waren duidelijk aan het worstelen geweest doordat de probleemdefinitie iedere keer in twijfel werd getrokken. Hierdoor werd de stap van realisatie steeds weer uitgesteld. De fase van probleemverkenning is enorm belangrijk als het gaat om innovatie (je wilt immers niet het verkeerde probleem oplossen), maar het is wel van belang dat deze fase op een gegeven moment wordt afgesloten. Met dit probleem zijn we aan de slag gegaan en dit is het idee wat we gaan uitvoeren!
Het eigen perspectief centraal
Om een innovatief idee te realiseren zul je buiten je eigen kaders moeten treden en werken. Bij een van de organisatie werd tegen de directie gezegd: ‘als jullie dit idee niks vinden, dan is het waarschijnlijk een goede insteek om de doelgroep (jongeren, red.) te bereiken.” Wat een heerlijke instelling! Maar natuurlijk in de praktijk enorm onwennig en lastig. Het vergt ook loslaten van oude (denk)patronen en erkennen dat de organisatie het op een andere manier zal moeten gaan aanpakken om een ander resultaat te krijgen. Anders zal iedere keer alle innovatiepotentie van een idee worden weggesnoeid. Een creatief idee wordt dan weer ‘normaal’ gemaakt.
Tot slot
Ben je nieuwsgierig naar de resultaten van het innovatietraject? Lees de oorspronkelijke ideeën die uit het innovatietraject kwamen en bekijk het collegeverslag op de website van A+O Fonds Gemeenten voor inzicht in de resultaten.
Ik ben heel benieuwd: wat zijn jouw ervaringen? Waar loop jij tegen aan als het gaat om het realiseren van innovatieve ideeën in jouw organisatie? Wat helpt? En wat belemmert? Laat je reactie hieronder achter!
